Postać
Stanisław Konarski 1700-1773

Urodził 30 września 1700 r. w Żarczycach (powiat chęciński). Uczęszczał do szkoły pijarskiej w Piotrkowie. W 1715 r. wstąpił do zakonu pijarów, kontynuując naukę w ich placówkach. Rychło sam począł pracować jako nauczyciel. Uczył retoryki, poezji i wymowy. Po krótkim pobycie we Francji zachęcony przez Józefa Jędrzeja Załuskiego podjął się edycji kompletnego zbioru polskiego ustawodawstwa. Sześć tomów Volumina Legum ukazało się między 1732 a 1739 r. W 1733 r. Konarski napisał Rozmowę pewnego ziemianina ze swoim sąsiadem o teraźniejszych okolicznościach. W czasie bezkrólewia 1733 r. popierał Stanisława Leszczyńskiego, blisko współdziałając z Janem Tarłą. W 1740 r. otworzył w Warszawie elitarną szkołę dla młodzieży szlacheckiej – Collegium Nobilium. Podejmował próby zreformowania szkolnictwa w całym kraju. W najważniejszym swym dziele O skutecznym rad sposobie (4 t., 1761-1763) przedłożył propozycję gruntownej reformy ustroju Rzeczypospolitej, przeprowadzając krytykę liberum veto i innych mankamentów sejmowania w Polsce. Później, odpowiadając na krytyczne zarzuty względem swej pracy podniesione przez Wacława Rzewuskiego, w broszurze Myśli na myśli albo uwagi nad projektem pt. Myśli o niezawodnym utrzymaniu sejmów i liberi veto zmodyfikował w niektórych punktach swe stanowisko, np. ograniczył postulowany zakres spraw objętych decydowaniem większością głosów. W memoriale Uwagi szlachcica nad usposobieniem sąsiednich mocarstw względem naszych sejmów (1763) dowodził, że zniesienie liberum veto nie grozi interesom sąsiadów Polski. Aby uczcić wybitnego pijara Stanisław August Poniatowski kazał wybić na jego część medal Sapere auso. W czasie konfederacji barskiej Konarski zajął stanowisko lojalistyczne względem króla, co zaogniło jego konflikt z nuncjuszem apostolskim Angelo Durinim, który wspierał konfederatów a pijara oskarżał o heretyckie poglądy, wykorzystując w tym celu tezy traktatu Konarskiego O religii poczciwych ludzi (1769). Pijar głosił w nim co prawda idee wymierzone przeciwko deistom i podkreślał konieczność odrzucenia moralności niepopartej sankcją religijną, ale wskazywał też potrzebę podporządkowania się przez duchowieństwo władzy świeckiej w zakresie spraw doczesnych. Dzięki wstawiennictwu m.in. Poniatowskiego, Konarski został oczyszczony z zarzutów. Zmarł 3 sierpnia 1773 r.