Słownik Polskiej Myśli Politycznej
Michał Bobrzyński
Michał Bobrzyński, historyk, konserwatywny polityk galicyjski. Urodził się 30 IX 1849 r. w Krakowie, w rodzinie mieszczańskiej. Gimnazjum ukończył w 1867 r. i rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego; słuchał wykładów m.in. A.Z. Helcla, J. Szujskiego, J. Dunajewskiego i zapoznawał się z poglądami przedstawicieli "krakowskiej szkoły historycznej" i konserwatywnych "stańczyków". Habilitował się w wieku 24 lat, a w r. 1877 został profesorem nadzwyczajnym prawa polskiego i niemieckiego. W dwa lata później ukazało się jego najsłynniejsze dzieło Dzieje Polski w zarysie. Synteza ta, wielokrotnie potem uzupełniana, przyniosła Bobrzyńskiemu niemal natychmiast ogromną sławę naukową. Jednocześnie zajmował się on działalnością polityczną: w 1889 r. został wybrany do Sejmu Krajowego i Rady Państwa, a w latach 1890-1901 był wiceprezydentem Rady Szkolnej Krajowej. Po śmierci namiestnika A. hr. Potockiego, objął w 1908 r. wakujące stanowisko, z którego ustąpił po pięciu latach, na skutek walki politycznej toczonej wokół reformy prawa wyborczego i nacisku nieprzyjaznej mu hierarchii kościelnej. W okresie I wojny światowej, sprawował przez krótki okres urząd ministra d/s Galicji (1916/17), będąc związany z linią polityczną Wiednia, aż do upadku Austro-Węgier. Po r. 1918 nie wrócił do kariery uniwersyteckiej. W 1919 r. przewodniczył Ankiecie w Sprawie Konstytucji, będąc współautorem i głównym projektodawcą jednego z najciekawszych projektów konstytucji. Pod koniec życia usunął się z czynnego życia politycznego, nie tylko z racji wieku, ale także z powodu nie uznania legalności rządów J. Piłsudskiego. Zmarł 3 VII 1935 r. w Poznaniu.

Główne prace: Dzieje Polski w zarysie, Warszawa 1879; W imię prawdy dziejowej. Rzecz o zadaniu historii i dzisiejszym jej stanowisku, Warszawa 1879; Dialog o zasadach i kompromisach, Kraków 1916; Wskrzeszenie państwa polskiego. Szkice i studia historyczne, t. I: 1914-1918, Kraków 1920; t. II: 1918-1923, Kraków 1925; Szkice i studia historyczne, 2 tomy, Kraków 1922; Z moich pamiętników, Wrocław 1957.

W 2001 roku Ośrodek Myśli Politycznej opublikował pierwszy po 1945 roku wybór pism Bobrzyńskiego pt. "Zasady i kompromisy" (pod redakcją Włodzimierza Bernackiego).